Faila ua osofaia ae mana’o i se tupe.

O isi taimi, na pau lava le vaega o le komepiuta e galue o le ‘keypad’ e oomi ai le PIN e avatu ai le tupe. O le isi amio leaga a tagata nei, o le tuu iai o se ata leaga poo se mea leaga o fai, ona loka lea o le screen, ia le mafai ai ona e imeli i se isi mo se fesoasoani, ona ua e ma i ata o loo i luga o le screen. O lona uiga ua leai se isi au mea e toe mafai ona fai, na o le totogi o le tupe.

E ono aafia lau komepiuta i le ‘ransomware’ a’o e faia mea nei, ae e te le o iloa:

• o le tatala o se ‘attachment’ leaga i se imeli
• o le oomi o se fesootaiga (link) i se imeli, fe’au faavavevave, poo se site mo tafaoga, poo se isi website.
• asiasi i se website ua faaleagaina
• tatala o se faila ua faaleagaina mai i se website e pei o le HighTail (sa faaigoa o le YouSendIt) poo le Dropbox.
• tatala o polokalame fesoasoani mo ‘documents’ (e pei o spreadsheets)
• faapipii i komepiuta ia memory sticks, external hard drives, MP3 players ua faaleagaina.
• -o le tuu iai o CDs ma DVDs i komepiuta.

O mea e ono tutupu

• o le le mafai ona toe maua ai o ni faila i komepiuta ua faaleagaina.
• o le le mafai lava ona faatagaina oe i lau komepiuta tusa lava pe ua e totogiina le tupe.

O le foia o tulaga ia (Ransomware)

• Aua le kilikiina pe tali foi i fesootaiga o loo i imeli e soona lafo mai e kamupani ma tagata e te le iloaina.
• ia e asiasi na o websites e te iloaina e lelei ma iloa e tagata.
• ia faafouina uma apps, faila ma systems uma e te faaaaogaina
• ia faamautinoa ua faafouina ma malupuipuia uma au faila ma faaaoga le firewall ae le’i faaaogaina le upega tafailagi
• ia siaki uma a outou fesootaiga ma kamupani e mafai ona fesoasoani mai i le itu tau puipuiga o lau kamupani, e mafai ona maua ai se fesoasoani vave mo data e fia maua.

Afai o iai le ransomware i au komepiuta.

• Ia fai se scan o mea uma lava ina ia maua ma aveese ransomware mai ia outou komepiuta.
• Afai ua osofaia se komepiuta e le ransomware, ia su’e se fesoasoani lelei mai i se tagata poo se kamupani faatuatuaina. E ui lava i lena, e ono e le toe maua faila ua faaleagaina i lena komepiuta.