Ae e ui i le tele o mea aoga e maua mai le faigaluega solo i so’o se nofoaga, e iai fo’i mea leaga e ono tutupu – o le tele o fa’afitauli nei e mafua mai ona o le tele o vaega ese’ese o lo’o fa’aaoga ai
Mea e ono tutupu
- Le iloa pe gaoia le masini fe’avea’i – e le gata i le toe fesuia’i o masini, ae e ono afaina ai fa’amaumauga o lo’o i totonu o le masini.
- Malware – e le afaina na’o le masini lea, ae e ono afaina ai ma isi masini o lo’o feso’ota’i ma le masini lenei (e o’o fo’i i le imeli) ma lau fa’avae fa’akomepiuta atoa ma le puipuiga o galuefa fa’atino a lau pisinisi ma le fefa’asoaa’i o mea. O mafua’aga e ono tutupu ai mea nei o le fa’aaogaina o imeli tau fa’avalea, o le asiasi i nofoaga (websites) ua fa’aleagaina, po’o le fa’aaogaina o polokalame fa’akomepiuta ua fa’aleagaina
- Ua afaina le puipuiga i nofoaga faitele ona ua fa’aaoga se upega o feso’ota’iga e le o puipuia lelei, po’o tagata o lo’o mata’i mea o lo’o e faia po’o mea o lo’o faia e le tagata faigaluega
- Ua afaina le puipuiga ona ua le lelei le tia’iina o le masini
O mea nei e mafai ona o’o i nisi fa’afitauli e pei o itu’aiga gaioiga le fa’amaoni ese’ese, le gaoia o lou tagata, gaoia o fa’amaumauga, afaina le puipuiga o tagata faigaluega, ta’u leagaina, le ogatasi ma tulafono tau fa’amaumauga, ma le tau fa’afefe mo se tupe, po’o le taofia fa’amalosi o le tagat mo se tupe (po’o se matagaluega po’o se tagata)
Fautuaga mo le fa’aaogaina o masini fe’avea’i
- Ia mautinoa e tali lava le tagata o lo’o fa’aaogaina se masini fe’avea’i a le kamupani (po’o sana masini ua fa’atagaina) i ni ana amio po’o mea e fai.
- Ia iai se vaega e fa’atatau i le fa’aaogaina o masini fe’avea’i i tusi fa’amalamalama uma a le kamupani.
- Ia mautinoa o lo’o puipuia uma masini i se numera tatala (PIN) e faigata ona mate’ia ae o lo’o iloa e le tagata o lo’o va’aia lena masini (fa’apea fo’i ma le tagata o lo’o fesoasoani i le IT ma le tagta e ana le pisinisi).
- Ia mautinoa o lo’o puipuia uma masini i se polokalame fa’akomepiuta lauiloa i le puipuiga i luga o le upega tafa’ilagi, ma ia fa’afou pe a fa’ailoa mai ua tatau ona fa’afou, ma ia fa’aola i taimi uma.
- Va’ai polokalame fa’akomepiuta o puipuiga o lo’o mafai ona su’eina se malsini pe a le iloa/gaoia, ma e mafai ona taofia lona fa’aaogaina, ma e mafai ona ili se fa’ailo, ma e mafai ona lafo atu se ata o le tagata o lo’o fa’aaogaina se numera tatala (PIN) sese, po’o nisi mea fa’aonaponei o lo’o maua i totonu o masini.
- Ia mautinoa o lo’o malamalama uma tagata i auala e mafai ona latou puipuia ai a latou masini ma fa’amatalaga o lo’o iai, atoa ai ma:
- Le puipuiga o le masini i nofoaga faitele
- Le fa’amautinoa o lo’o puipuia lelei le upega o feso’ota’iga, pe fa’aaoga fo’i se so’otaga mo fa’amaumauga (data dongle)
- Le mataala i tagata o lo’o taumafai e gaoi lou tagata ma au fa’amaumauga
- Ia iai ni tulafono malolosi mo le fa’aaogaina saogalemu o malsini – atoa ai ma imeli, fa’aaogaina o le upega tafa’ilagi, ala o feso’ota’iga ma polokalame fa’akomepiuta – ina ia taofia ai le afaina i ni mea tau fa’aleaga ma le malware