English

Pyramid Schemes

O le pyramid scheme o se itu’aiga faiga taufa’avalea lea e polomisi ai i le tagata ua afaina, se faiga vave ma le tele o tupe e toe maua mai, i tupe teufa’afaigaluega, e totogi i le tagata o lo’o ‘i luga atu’ o latou i totonu o le pyramid. E manaʻomia foʻi e le tagata ua afaina, le aumai o ni tagata e ‘i lalo ifo’ o i latou ua i totonu o le pyramid, ma toe aoina a latou tupe totogi ma fa’asolo atu ia i latou i le pyramid.

O Lamatiaga

  • O le leiloa o le selau po’o le faitau afe o tala i se faiga taufa’avalea, ma le itiiti o le avanoa e toe maua mai ai au tupe.
  • O le fa’aosoina o tagata o le aiga, uo po’o pa’aga e leiloa tupe, a’o lona taunu’uga o le fa’aleaogaina o le fa’atuatuaga ma la outou mafutaga.
  • O le nofosala ma le fa’asalaga i se sala tupe tele ma se fa’amaumauga tau solitulafono.

O le fa’atulagaina po’o le fa’afoeina o se pyramid scheme o se solitulafono i Samoa. So’o se tasi e maua o lo’o faia lenei mea o le a saisaitia i le malosi atoatoa o le tulafono.

E le fa’apei o le multi-level marketing (MLM) schemes, e leai ni oloa po’o ni tautua e tu’uina atu pe a totogiina se tupe, e ui lava o nei mea e mafai ona polomisi i lalo o faiga fa’afoliga o kalapu malaga, polokalame meaalofa ma cryptocurrency reward schemes, ma isi. O le mafuaʻaga lena, e masani ona malepelepe ai pyramid schemes pe a mavae se vaitaimi, ma e na o le to’atasi pe to’alaiti tagata auai i le pito i luga o le pyramid e foliga mai e maua se tupe, ae o isi tagata auai e leiloa uma tupe na latou tu’u i totonu.

E masani ona latou faʻalagolago i le faʻaaogaina o fesoʻotaʻiga o tagata o aiga, uo ma pa’aga, ma tagata ua afaina e faʻamalosia e auai e le gata i le folafolaga o le a toe vave faʻafoʻi mai a latou ‘tupe teufaafaigaluega’, ae o le manatu o le a latou faia se mea leaga i a latou pa’aga pe a le auai. O le tele o tagata fa’atupu fa’alavelave latou te fa’aaogaina fonotaga fa’afesaga’i i fale’aiga, falesa po’o fale o lo’o ono a’afia e fa’aulu ai sui fou o le scheme. O nei aso o le tele o scheme o loʻo faʻasalalau ma pasi atu i luga o ala o fesoʻotaʻiga, text/instant messaging ma imeli.

I Samoa ma isi atunu’u o le Pasefika, o le to’atele o tagata ua taufa’avalea e o latou lava aiga ma uo o lo’o nonofo ma galulue i Niu Sila ma Ausetalia, ua atili ai ona matua talitonuina lea faiga taufa’avalea, e masani ona lagolagoina e konekarate fa’afoliga mai e aloa’ia, ma isi pepa.

O nisi schemes ua fa’atulagaina i lalo o le fa’afoliga o le ofoina atu i tagata ua afaina i isi schemes ua fa’aletonu, le avanoa ina ia toe totogi ai a latou tupe ua leiloa.

E fa’afefea ona va’ai ma ‘alo’ese mai se pyramid scheme

  • So’o se faiga e mana’omia ai oe e fa’aulu tagata ina ia maua ai tupe, e aunoa ma se oloa moni po’o ‘au’aunaga o lo’o a’afia ai, atonu o se pyramid scheme ma e tatau ona ‘alo’ese ai, po’o le a lava lou talitonu iai ma lou naunau e fia maua se tupe.
  • Aua le mafaufau e auai i so’o se scheme tau tupe se’i vagana ua lesitala i le malo.
  • Mafaufau ma le toto’a a’o le’i taumafai e fa’atosina isi i so’o se teuga tupe fa’afaigaluega po’o fa’atauga.
  • Afai o taumafai se tasi e fa’aulu oe i le mea e te talitonu o se pyramid scheme, lipoti i leoleo

Va’ai foi i le ….