Mea e ono tutupu
E ono aafia lau komepiuta i aafiaga e pei ona ta’ua, e pei o le CryptoLocker po o le WannaCry pe a e:
- Tatalaina se sootaga aga’i i nisi upega tafa’ilagi o lo o alu atu i totonu o se meli i luga o le komepiuta (imeli) faapea isi upega tafa’ilagi.
- Kiliki se fesoota’iga tau imeli e matala aga’i i se isi itulau, pe a tatala nisi upega tafa’ilagi faapea nisi mo fesoota’iga.
- Asiasia ni upega tafa’ilagi ua aafia leaga ona o ni suiga na fai i ai.
- Tatalaina ni faila ua aafia i ni vairusi faakomepiuta: e pei o le Hightail – (na faaigoa muamua i le YouSendIt ma le Dropbox)
- Tatalaina ni faatonuga e faagaioia polokalame e pei o le word processing, spreadsheets …, ae ua aafia leaga
- O le faapipii o se USB ua faaleagaina ma isi masini (faataitaiga, memory sticks, external hard drives, MP3 players)
- Momonoina ni CDs/DVDs ua aafia leaga, i totonu o lau
Aloese mai le aafiaga o le Ransomware
- ‘Aua le taliina pe kiliki ni fesoota’iga tau imeli e matala aga’i i se isi itulau, o lo o aumaia i totonu o ni imeli e te le iloa e na aumai ai
- Asia na’o upega tafa’ilagi e te iloa e saogalemu ma ta’uleleia
- Fai ma faaaoga pea ituaiga fou o polokalame faakomepiuta pe a faatonuina mai e le komepiuta
- Ia mautinoa ua e maua ni polokalame mataalia ma e faafouina o au antivirus/antispyware ma le firewall ao lei alu I luga o le inotineti.
- Ia faamasani e back-up au faamatalaga ma faamaumauga uma i se masini pei o se USB-connected device e teu mamao mail au komipiuta. Aua o le faafitauli lea e igoa o le ransomware e mafai ona aafialeaga lau faamaumauga e pei o lau cloud-based storage.
Afai ua aafia lau komipiuta i se ransomware
- A fai ua e faailo ma fia aveese le ransomware ma isi polokalame lotovale lea ua totonu i lau komipiuta, ia tagai e faaaoga se polokalame e siaki ai e pei o le system scan, e tatau ona faaaoga se vaifofo e tausia ai le saogalemu o lau komipiuta.
- Afai e loka lau komepiuta i se ransomware, sa’ili se fautuaga atamamai mai se kamupani po o se tagata e te faatuatuaina.
- Ia manatua, e ui lava pe a totogi se tupe, e seasea ona toe tatala e le tagata solitulafono le faila.
A fai ‘ua totogi mo le tatalaina o au faila
- Lipoti i leoleo.